یادمان شهدای نهرخین (شهرستان خرمشهر)

خيّن نهری است در در نزدیکی روستای خیّن در غرب خرمشهر که جزیره بوارین عراق را از شلمچه ایران جدا می‌کند و پاسگاه مرزی خین در مجاورت آن قرار دارد. قبل ازجنگ، ارتش عراق برای مسلح نمودن عوامل خود در خرمشهر در حاشیه این نهر به تخلیه سلاح می‌پرداخت.
با آغاز جنگ تیپ20 لشکر5 پیاده-مکانیزه  ارتش عراق در مورخ 31/6/1359 در کنار نهر خین آرایش تهاجمی به خود گرفت و این درحالی بود که از روزهای قبل پاسگاه خین زیر آتش دشمن قرار داشت و نیروهای ژاندارمری به کمک نیروهای مردمی تا روز سوم جنگ در این پاسگاه مقاومت کردند. در سومین روز جنگ این پاسگاه تخلیه شد و مدافعین در محدوده پل نو موضع گرفتند.

در جریان آزادسازی خرمشهر خین یکی از محورهای ورود به شهر بود و در عملیات والفجر8 نیز تلاش پشتیبانی قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) در محدوده آن صورت گرفت.
در عملیات کربلای4 این منطقه شاهد سنگین‌ترین درگیری خود در طول تاریخ بوده است به طوری که شهدای بسیاری در آن به شهادت رسیدند. نهر خین با انواع موانع از جمله نبشي‌هاي ضربدري و سيم‌خاردارهاي حلقوي و انواع ميادين مين و موانع خورشيدي مانع بسيار جدي براي عبور رزمندگان در عملیات‌های کربلای 4 و5 محسوب مي‌شد. عبور از منطقه باتلاقي و لجن‌زار و نفوذ به دژ جنوبي نهر خين با ارتفاع 5/2متر و عرض6 متر كه در وسط آن كانالي بتوني با مهندسي پيچيده ساخته شده بود و اطراف آن سنگرهاي نگهباني و كمين ضد گلوله تعبيه شده بود كه آرپي‌جي هم قدرت تخريب آن را نداشت و انواع جنگ افزارها از قبيل توپ 106، آرپي جي 11 و چهار لول ضد هوايي از آن محافظت می‌کردند عملاً کاری غیر ممکن بود. با این حال رزمندگان در عملیات کربلای 4 در نبردی شجاعانه به دشمن خسارات و تلفات فراواني وارد نموده و حتي عده‌اي از رزمندگان از نهر خين گذشتند. اما در نهایت به دليل لورفتن عمليات و حجم بسيار سنگين آتش دشمن، فرماندهان دستور توقف عمليات را صادر نمودند. با اطلاعات و تجارب به‌دست آمده در این عملیات، این منطقه در عملیات کربلای ‌5 آزاد شد.


^{این مطلب برگرفته از کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 با عنوان «خوزستان در جنگ» است.}