نگاهي به وضعيت شبكه هاي اجتماعي در دنياي اينترنت

http://blog.nielsen.com/niesen-wire/wp-content/uploads/2009/03 /nielsen_globalfaces_mar09.pdf
شبكه هاي اجتماعي، پديده وب سال 2008، از نظر استقبال كاربران اينترنتي بودند. دو سوم ازجمعيت كاربران اينترنت در كشورهاي مورد بررسي، بازديد كننده شبكه هاي اجتماعي يا وبلاگ هستند. در اين گزارش در برخي بخش ها سايت هاي شبكه اجتماعي و وبلاگ ها به دليل مشابهت در كنار هم قرار گرفته اند و با عنوان Member Communties از آنان ياد شده است. استفاده از سايت هاي شبكه اجتماعي و وبلاگ ها در اينترنت رشد داشته و به چهارمين مورد استفاده كاربران تبديل شده است.



در بين شبكه هاي اجتماعي محبوب ازقبيل ماي اسپيس، اوركات، فيس بوك و ببو رشد استفاده از فيس بوك بيشتر از ساير رقبا بوده است. استفاده از اين سايت هاي شبكه اجتماعي در كشورهاي مختلف با تركيب متفاوتي همراه بوده است. در حدود نيمي از كشورهاي مورد بررسي فيس بوك صدر نشين جدول شبكه هاي اجتماعي بوده و در برخي ديگر ساير رقبا هنوز از فيس بوك جلوتر هستند. رشد استفاده از «اينترنت همراه» كه در گسترش كاربران شبكه هاي اجتماعي نقش داشته و تحولات بازار تبليغات آنلاين در اين نوع سايت ها هم از ديگر موضوعاتي است كه در اين گزارش به آنها پرداخته شده است.

وبلاگ ها و شبكه هاي اجتماعي؛ چهارمين فعاليت محبوب اينترنتي
 

وبلاگ ها و شبكه هاي اجتماعي در فاصله سال 2007 تا 2008 با رشد پنج درصدي از رتبه پنجم محبوب ترين بخش هاي اينترنت به رتبه چهارم رسيده اند. جست و جوي اينترنتي همچنان با حدود 86 درصد استفاده كاربران، محبوب ترين فعاليت اينترنتي است. بعد از جستجو، اجتماعات و پورتال هاي عمومي با 85 درصد و استفاده از نرم افزارها با 73 درصد، دومين و سومين بخش محبوب كاربران در اينترنت هستند. استفاده از ايميل هم كه سال 2007 چهارمين فعاليت محبوب اينترنتي بود با يك پله سقوط به رده پنجم رفته تا با 65 درصد استفاده بعد از شبكه هاي اجتماعي قرار بگيرد. استفاده از همه اين بخش هاي پنج گانه اصلي سير صعودي داشته، ولي رشد استفاده از وبلاگ ها و شبكه هاي اجتماعي قابل توجه و بيشتر از ساير فعاليتها بوده است.

آلمان، بيشترين رشد استفاده از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها
 

استفاده از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها در كشورهاي مورد بررسي با رشدي حدود پنج درصدي از 61 درصد به 67 درصد رسيده است. اما ميزان اين رشد در كشورهاي مختلف متفاوت است. آلمان با 12 درصد، انگلستان با 10 درصد و ايتاليا و اسپانيا با همين حدود بيشترين رشد استفاده از اين سايت ها را داشته اند. در ميان كشورهاي بررسي شده، كاربران برزيل همچنان صدر نشين استفاده از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها هستند و بيش از 80 درصدشان از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها استفاده مي كنند. بعد از برزيل به ترتيب اسپانيا، ايتاليا، ژاپن، انگلستان، ايالات متحده امريكا، فرانسه و استراليا بيشترين كاربران را دارند و آلمان و سوئد با 51 درصد در انتهاي جدول قرار گرفته اند.

رشد 566 درصدي فيس بوك در زمان صرف وقت در اينترنت
 

زماني كه كاربران در اينترنت به شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها اختصاص مي دهند در فاصله يك سال رشد 63 درصدي داشته و به 45 ميليارد دقيقه رسيده است. اين در حالي است كه زماني كه به كل اينترنت اختصاص داده شده است رشد 18 درصدي داشته و از اين روي رشد شبكه هاي اجتماعي سه برابر كل اينترنت بوده است.
در بين شبكه هاي اجتماعي اما استفاده از فيس بوك صعود خيره كننده اي داشته و زمان استفاده از آن 566 درصد رشد داشته است. زمان استفاده از فيس بوك در حوزه مورد مطالعه حدود شش برابر شده و از سه ميليارد دقيقه به 20 ميليارد دقيقه رسيده است.

سهم شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها از كل اينترنت
 

به خاطر رشد قابل توجه استفاده از شبكه هاي اجتماعي، اين سايت ها سهم قابل توجهي از كل زمان صرف شده در اينترنت را به دست آورده اند. در حالي كه اين سهم در سال 2007 حدود شش درصد بوده، در سال 2008 به حدود نه درصد رسيده و رشد 38 درصدي داشته است. در بين كشورهاي بررسي شده سوئيس با 207 درصد و آلمان با 140 درصد بيشترين رشد در زمان صرف شده براي استفاده از شبكه هاي اجتماعي را داشته اند. برزيل با تغيير منفي شش درصد نسبت به سال قبل تر روندي معكوس را طي كرده ولي همچنان با 23 درصد صدر نشين جدول زمان صرف شده به وسيله كاربران براي سايت هاي شبكه اجتماعي است.

بيشترين كاربران فيس بوك؛ 35 تا 49 ساله ها
 

تركيب سني استفاده كنندگان ازفيس بوك در سال هاي اخير به ميزان قابل توجهي تغيير كرده است. در حالي كه فيس بوك در ابتدا در محيطي دانشگاهي و براي استفاده دانشجويان راه اندازي شد و كاربران اوليه آن اكثرا جوان بودند، به تدريج مخاطبان آن گسترده تر شد و تعداد كاربران مسن تر در اين شبكه اجتماعي افزايش پيدا كرد.
در حال حاضر 35 تا 49 ساله ها با جمعيت حدود 24 ميليون نفر بيشترين كاربران فيس بوك را تشكيل مي دهند. بعد از آن 18 تا 34 ساله ها قرار دارند و حدود 23 ميليون نفر از اعضاي فيس بوك هستند. 50 تا 64 ساله ها هم با حدود 14 ميليون سومين گروه سني محسوب مي شوند.
در حالي كه تعداد كاربران 50 سال به بالاي فيس بوك حدود 17 ميليون نفر است، كاربران زير 18 سال اين شبكه اجتماعي تنها حدود هفت ميليون نفر هستند كه اين نشان دهنده تركيب جمعيتي نسبتا مسن اين شبكه اجتماعي است.

افزايش ورود كاربران مسن به شبكه هاي اجتماعي
 

تغيير در تركيب جمعيتي نه فقط در فيس بوك، بلكه در كل فضاي شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها اتفاق افتاده است. اين تغيير تركيب جمعيتي از طريق مقايسه ميزان رشد كاربران هر گروه سني به خوبي قابل مشاهده است. اين سايت ها در فاصله سال 2007 تا 2008 شاهد كاهش رشد استفاده كاربران زير 35 سال و افزايش استفاده كاربران بالاي 35 سال بوده اند.
ميزان استفاده از كاربران زير 18 سال سير نزولي داشته و 9 درصد افت كرده است، همينطور استفاده كاربران 18 تا 35 سال هم با يك درصد كاهش همراه بوده است. اين در حالي است كه كاربران 35 تا 49 سال با دو درصد، 50 تا 65 سال با چهار درصد و كاربران بالاي 65 سال به هفت درصد رشد سير صعودي داشته اند. شناخت اين تغييرات در تركيب جمعيتي شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ ها، به بازاريابان و آگهي دهندگان اينترنتي براي پيدا كردن بهتر مخاطب هدف كمك كرده است.

فيس بوك اول در تعداد كاربر، ولي نه جذب آگهي
 

هر چند استفاده از فيس بوك در يكي- دو سال اخير رشد خيره كننده اي داشته و اين سايت توانسته به صدر جدول شبكه هاي اجتماعي از نظر تعداد كاربر برسد ولي در زمينه جذب آگهي و كسب درآمد به همين ميزان موفق نبوده است.
مقايسه سه شبكه اجتماعي فيس بوك، ماي اسپيس و ببو در زمينه هاي مختلف وضعيت آنها را در زمينه موفقيت در تبليغات نشان مي دهد. ميانگين تعداد بازديد در ماه در سايت فيس بوك به تنهايي به اندازه مجموع بازديد از سايت هاي ماي اسپيس و ببو است. اما از نظر ميزان تعداد آگهي دهندگان و كمپين هاي تبليغاتي به ترتيب ماي اسپيس، ببو و فيس بوك رتبه هاي اول تا سوم را دارند.
بدين ترتيب مشاهده مي شود كه فيس بوك علي رغم موقعيت بالقوه بهتر براي جذب آگهي و كسب درآمد در اين زمينه رقابت را به دو رقيب ديگرش باخته است. در حالي كه درآمد فيس بوك در اين زمينه در سال 2008 حدود 300 ميليون دلار تخمين زده مي شود، در آمد ماي اسپيس را حدود يك ميليارد دلار تخمين مي زنند كه بالغ بر سه برابر درآمد فيس بوك است.
تمركز ماي اسپيس بر روي مخاطبان جوان و نوجوان در اين زمينه تاثير گذار بوده است چرا كه اين مخاطبان بازار مناسب تري براي تبليغ و فروش محصولات سرگرم كننده در حوزه هايي از قبيل موسيقي فراهم مي كنند. در واقع ماي اسپيس و ببو با تمركز بر محتواي سرگرم كننده توانسته اند به سمت كسب در آمد بيشتر قدم بردارند و از ديگر رقيب شان يعني فيس بوك جلو بزنند.

فيس بوك به جاي ماي اسپيس در صدر جدول
 

رشد 168 درصدي فيس بوك در فاصله سال 2007 تا 2008 در زمينه تعداد بازديد كننده باعث شد اين شبكه اجتماعي با پشت سر گذاشتن ماي اسپيس به صدر نشين جدول شبكه هاي اجتماعي تبديل شود. در همين زمان ماي اسپيس سير نزولي را طي كرده و تعداد بازديد كنندگانش كاهش سه درصدي داشته است.
در بين ساير شبكه هاي اجتماعي لينكدين هم با 137 درصد افزايش، رشد تعداد بازديد كننده قابل توجهي داشته و در بين سايت هاي شبكه اجتماعي به جايگاه مناسبي دست پيدا كرده است.

فيس بوك در نيمي از كشورها اول است
 

از بين كشورهاي بررسي شده فيس بوك در استراليا، اسپانيا، سوئيس، فرانسه، انگلستان و ايتاليا محبوب ترين شبكه اجتماعي است. در بين اين شش كشور در سه كشور، يك شبكه اجتماعي محلي در بين سه سايت اول حضور دارد. در استراليا به ترتيب فيس بوك، ماي اسپيس و ببو؛ در سوئيس به ترتيب فيس بوك، نت لاگ و ماي اسپيس و در ايتاليا به ترتيب فيس بوك، ماي اسپيس و نت لاگ شبكه هاي اجتماعي اول و سوم هستند.
در اسپانيا در حالي كه فيس بوك اول و ماي اسپيس سوم است، شبكه هاي اجتماعي توئنتي كه يك سايت محلي اسپانيولي زبان است در رده دوم قرار گرفته. در فرانسه هم فيس بوك در رتبه اول و ماي اسپيس در رده سوم قرار دارد ولي رتبه دوم در اختيار يك شبكه اجتماعي محلي فرانسوي زبان است.

فيس بوك در نيمي از كشورها اول نيست
 

اما گروه دوم كشورهاي مورد بررسي كه در آنها فيس بوك محبوب ترين شبكه اجتماعي نيست همراهي كمتري با جريان جهاني استفاده از شبكه هاي اجتماعي داشته اند و استفاده از شبكه هاي اجتماعي محلي در آنها پر رنگ تر است. در چين و ژاپن هر سه شبكه اجتماعي اول از نظر محبوبيت، محلي هستند و اثري از شبكه هاي اجتماعي امريكايي و انگليسي زبان ديده نمي شود.
در آلمان هم دو شبكه اجتماعي اول و دوم محلي هستند و ماي اسپيس در رده سوم قرار دارد. در برزيل اگر چه هيچ كدام از سه شبكه اجتماعي اول محلي نيستند و انگليسي زبان هستند ولي كاربران اين كشور همنوايي كمي با كاربران جهاني داشته اند. اوركات، سوميكو و ماي اسپيس سه شبكه اجتماعي اول در برزيل محسوب مي شوند. فيس بوک که در اغلب کشورهاي دنيا از جمله شبکه هاي اجتماعي محبوب به حساب مي آيد در اين كشور جايگاهي ندارد و تنها حدود دو درصد كاربران آنلاين برزيلي مشاهده كننده فيس بوك هستند. اوركات كه از زمان راه اندازي محبوب ترين شبكه اجتماعي در برزيل بود هنوز توانسته جايگاه خود را در اين كشور حفظ كند. اوركات در برزيل محبوب ترين شبكه اجتماعي و سومين سايت محبوب است.

رشد استفاده از فيس بوك در همه كشورها
 

فيس بوك اگر چه در همه كشورها محبوب ترين شبكه اجتماعي نيست ولي در فاصله سال 2007 تا 2008 استفاده از آن در همه كشورهاي مورد مطالعه رشد داشته است. ميانگين اين رشد در كشورهاي مورد بررسي 30 درصد بوده است. انگلستان با 47 درصد، ايتاليا با 44 درصد، استرليا با 38 درصد، ايالات متحده امريكا با 33 درصد، فرانسه 29 درصد، اسپانيا با 28 درصد و سوئيس با 27 درصد بيشترين رشد را داشته اند.
استفاده از فيس بوك در سه كشور آلمان، برزيل و ژاپن هم رشد داشته هر چند اين رشد قابل توجه نبوده است. شش درصد در آلمان، دو درصد در برزيل و نيم درصد در ژاپن ميزان رشد فيس بوک در فاصله سال 2007 تا 2008 بوده است. همانطور که اشاره شد آلمان و ژاپن از جمله كشورهايي هستند كه در آن كاربران به شبكه هاي اجتماعي محلي توجه بيشتري دارند و در برزيل هم كاربران هنوز استفاده از اوركارت را به فيس بوك ترجيح مي دهند.

موسيقي؛ تفاوت اصلي استفاده از فيس بوك و ماي اسپيس
 

تفاوت استفاده از شبكه هاي اجتماعي به خصوص فيس بوك و ماي اسپيس دو رقيب اصلي بر اساس جنسيت، رده سني و كاربران كشورهاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت. كاربران، شبكه هاي اجتماعي مختلف را براي اهداف خاصي به كار مي گيرند و از اين منظر هم مي توان به تفاوت هاي بين اين سايت ها پي برد. برخي از شبكه هاي اجتماعي در حوزه محدودي به شكل تخصصي فعاليت مي كنند و از اين نظر كاركردشان مشخص است ولي به كار گيري شبكه هاي اجتماعي عمومي هم متفاوت است.
استفاده از فيس بوك و ماي اسپيس در هفت زمينه مختلف بررسي شده و بيشترين تفاوت اين شبكه هاي اجتماعي در استفاده از موسيقي بوده كه در ماي اسپيس حدود سه برابر فيس بوك است. اين تفاوت را مي توان به تفاوت تركيب سني كاربران اين دو سايت مرتبط دانست كه به آن اشاره شد.

چين؛ فرهنگ متفاوت، شبكه هاي اجتماعي متفاوت
 

مطالعه ليست شبكه هاي اجتماعي محبوب در چين نشان مي دهد كه رفتار كاربران اين كشور به هيچ وجه با رفتار كاربران جهاني همنوايي ندارد. شبكه هاي جهاني مورد اقبال كاربران جهان كه اغلب مالكيت امريكايي و زبان انگليسي دارند در اين كشور محبوبيت و جايگاهي ندارند. از بين 10 سايت اول تنها نام ماي اسپيس در رده پنج به چشم مي خورد و ديگر شبكه هاي اجتماعي، سايت هاي محلي هستند.
استفاده از زبان چيني، فراهم كردن محيطي متناسب با فرهنگ محلي و همچنين سادگي امكان تبادلات مالي و تجاري در چين از جمله دلايلي است كه باعث شده اقبال كاربران اين كشور به شبكه هاي اجتماعي محلي بيشتر از سايت هاي امريكايي باشد.
همچنين فراهم آوردن زير ساخت ها و امكانات دسترسي خاص به اين سايت هاي محلي در چين و همكاري شبكه هاي اجتماعي محلي با پورتال ها براي هدايت بازديدكنندگان چيني از جمله ديگر دلايل موفقيت محلي گرايي چيني بوده است.
منبع:ماهنامه دنياي کامپيوتر و ارتباطات؛ شماره 78