تاریخ انتشار
يکشنبه ۲۸ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۱۰:۳۰
کد مطلب : ۱۶۳۵۲
نگاهی به سینمای دفاع مقدس؛
8 سال جنگ و روایت‌های متفاوت از دفاع مقدس
به مناسبت هفته دفاع مقدس
به گزارش راهیان نور، پس از آغاز جنگ تحمیلی در شهریور ماه سال 59 عده کثیری از مردم به جبهه های جنگ رفته و به دفاع از جان، مال، ناموس و وطن خود پرداختند.
در آن سالها سازمان های هنری و فرهنگی که از پیش از انقلاب فعالیت داشتند و فعالیت هایشان از نظر مردم مردود اعلام شده بود، رویکرد خود را به مضامین جنگ تغییر داده و به گونه ای متحول شدند که سینما شاخص‌ترین آنهاست.
در این بین کارگردانان و سینماگران جدید روی صحنه آمدند و موضوع جنگ و دفاع مقدس را مضمون اولیه فیلم های خود قرار دادند و از جنگ و دفاع مقدس روایت های متنوعی را شکل دادند که عده ای از آنها نیز در این زمینه موفق بوده و آثار فاخری را به ارمغان آوردند، سال 1360 را میتوان به عنوان سال تولد سینمای دفاع مقدس دانست.
در همان سالهای اولیه دفاع مقدس، دو فیلم حادثه‌ای و جنگی با عنوان برزخی‌ها و مرز ساخته شد.
اگر چه این فیلم‌ها گویای تهاجم گسترده رژیم بعثی عراق و دفاع عقیدتی و آرمانی مردم ایران نبودند، اما در حقیقت ساخت این فیلم‌ها در شرایطی که وضعیت سینمای ایران از نظر کمی و کیفی در وضع خوبی به سر نمی‌برد، به نوعی آغاز اولیه سینمای دفاع مقدس بود.
فیلم عبور از میدان مین را می توان موفق‌ترین اثر و آغازگر سینمای دفاع مقدس دانست. این اثر یکی از موفق‌ترین آثار سینمای دفاع مقدس و آغازگر این ژانر سینمایی است که روالی تکنیکی و فنی بسیار خوبی دارد، اما نقص هایی در نپرداختن به فرهنگ جبهه و معنویت هم دارد.
فیلم «رهایی» از رسول صدرعاملی که با داستان رزمنده جوانی آغاز می‌شود که در جبهه به پیوندی می‌اندیشد که در روز نیمه شعبان با همسر خود دارد، نخستین تجربه این فیلم‌ساز در پرداخت به موضوع جنگ تحمیلی در قالب ملودرام جنگی است.
با ورود سینماگران جوان فیلم های معنوی گرای بیشتری متولد شد که از جمله آنها میتوان به فیلمهایی چون «دیار عاشقان» حسن کاربخش، «پیشتازان فتح» ناصر مهدی‌پور و «ما ایستاده‌ایم» اکبر حر، اشاره کرد که آغازگر ساختار ابتدایی سینمای جنگ بوده‌اند.
به گزارش راهیان نور، سینمای دفاع مقدس جاودانگی خود را مدیون فیلم سازانی است که در این دوران نیز یاد و خاطره دفاع مقدس را در ذهن تماشاگران زنده نگه داشته است هر چند بیشتر این فیلم سازان از عرصه دفاع مقدس خداحافظی کرده اما این نکته غیر قابل انکار این است که بخش عمده امیدواری‌ها به احیا سینمای دفاع مقدس، به واسطه تجدید خاطره همین فیلم‌ها است.
اگر به ماندگارترین آثار سینمای دفاع مقدس اشاره کنیم باید از نینوا نخستین فیلم بلند مرحوم رسول ملاقلی پور یاد کرد که این فیلم محصول سال‌هایی است که به درستی باید روحیه وطن‌پرستی و فرهنگ شهادت‌طلبی برجسته می‌شد، پس از آن فیلم عقابب ها به کارگردانی ساموئل خاچیکیان و کانی مانگا به کارگردانی سیف‌الله داد که به نحوه چشمگیری لحنی ستایشگر در مورد قهرمانان و رزمندگان وطن در برابر دشمنان متجاوز و ستمگر دارد، کانی مانگا و عقابها، نخستین فیلم‌های سینمایی بودند که عملیات نیروی هوایی را در هشت سال به تصویر می‌کشیدند و نمونه‌های موفق چنین فیلم هایی هستند.
بر اساس همین گزارش حاکیست «آخرین پرواز» اثر احمدرضا درویش با تکیه بر ماجراهای جاسوسی و گروگان‌گیری که در زمان جنگ باب بوده تلاش میکند، مسئله خود را جهانی کرده و کمتر تصویری از جبهه و خاکریز ارائه می‌دهد.
«مهاجر» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا نخستین فیلمی است که واکنش‌های منطقی شخصیت‌ها را در موقعیت‌های مختلف به تصویر می‌کشد، مهاجر در جشنواره هشتم دفاع مقدس، جایزه اول را کسب کرد، و نزد برخی از منتقدان و تماشاگران نیز مقبول واقع شد.
«از کرخه تا راین»، نیز نخستین فیلم حاتمی‌کیا در دوره پس از پایان جنگ است. فیلمی با محوریت یک قهرمان جانباز، وجهه ملودرام را به درستی پررنگ می کند.
«لیلی با من است» کاری از کمال تبریزی نخستین کمدی ماندگار سینمای دفاع مقدس است و «آژانس شیشه ای» از ابراهیم حاتمی کیا تضادی از قهرمانان با نسل جدید را نشان می‌دهد که این تضاد در «موج مرده» اوج می‌گیرد و در «به نام پدر» به تکامل می‌رسد.
همچنین دوئل از احمدرضا درویش نمونه‌ای پر هزینه است که مصیبت‌هایی را که بر سر مردم منطقه‌ای از کشور آمده را با موضوع جنگ ادغام میکند و در واقع اتفاقات پشت جبهه را به تصویر می کشد.
بازگشت کمدی به میدان جنگ تنها حاشیه و جنجال فیلمی نبود که به یک فرنچایز پرفروش در سینمای بعد از انقلاب منجر شد. مسعود ده نمکی با فیلم اخراجی ها رکورد‌های فروش را شکست و خیلی زود به گفتمان رسمی و فرهنگ عامه راه پیدا کرد، در حالی که با وجود اهمیت متنی و فرامتنی، این مجموعه هیچ‌وقت از جانب عموم منتقدان با واکنش‌های مثبتی روبه‌رو نشد.
حصر، سقوط و فتح شهر خرمشهر یکی از مهمترین رویدادهای دوران دفاع مقدس است که با وجود پتانسیل دراماتیک بی‌نظیر آن، در سینما اثر چندانی از آن دیده نمی‌شود. یکی از معدود تجربیات مرتبط با خرمشهر «روز سوم» ساخته محمدحسن لطیفی است که به شکلی غیرمنتظره برای او سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را نیز به همراه داشت.
در کنار فیلم ها و سریال های دفاع مقدسی، مستندهای تجربی خوبی نیز در این عرصه ساخته و منتشر شد.
ایستاده در غبار کاری متفاوت و کم‌نظیر نه فقط در مقیاس سینمای دفاع مقدس بلکه در مقایسه با کلیت سینمای ایران بود که محمدحسن مهدویان که پیش‌تر با سریال مستند «آخرین روزهای زمستان» نام خود را به‌عنوان یک استعداد میان علاقمندان پیگیر سینما جا انداخته بود، همان تجربه فرمی و روایی را در ابعادی متفاوت به سینما آورد و داستان حاج احمد متوسلیان یکی از مهمترین شخصیت‌های دوران دفاع مقدس را به شکلی غیرمنتظره روایت کرد.
داستان آخرین عملیات جنگی مهم که بعد از قطعنامه به وقوع پیوست و تعداد زیادی از رزمندگان که در مسیر بازگشت به خانه بودند، باز هم به صحنه برمی‌گردند و برای دفاع از خاک شهید می‌شوند، سناریوی فیلم تنگه ابوقریب محصول ۱۳۹۶ ساخته بهرام توکلی است.
این فیلم ها نمونه ای از فیلم های دفاع مقدس بوده که آغازگر روایت های متفاوت از جنگ و نمونه موفق آنها هستند.
انتهای پیام/
در آن سالها سازمان های هنری و فرهنگی که از پیش از انقلاب فعالیت داشتند و فعالیت هایشان از نظر مردم مردود اعلام شده بود، رویکرد خود را به مضامین جنگ تغییر داده و به گونه ای متحول شدند که سینما شاخص‌ترین آنهاست.
در این بین کارگردانان و سینماگران جدید روی صحنه آمدند و موضوع جنگ و دفاع مقدس را مضمون اولیه فیلم های خود قرار دادند و از جنگ و دفاع مقدس روایت های متنوعی را شکل دادند که عده ای از آنها نیز در این زمینه موفق بوده و آثار فاخری را به ارمغان آوردند، سال 1360 را میتوان به عنوان سال تولد سینمای دفاع مقدس دانست.
در همان سالهای اولیه دفاع مقدس، دو فیلم حادثه‌ای و جنگی با عنوان برزخی‌ها و مرز ساخته شد.
اگر چه این فیلم‌ها گویای تهاجم گسترده رژیم بعثی عراق و دفاع عقیدتی و آرمانی مردم ایران نبودند، اما در حقیقت ساخت این فیلم‌ها در شرایطی که وضعیت سینمای ایران از نظر کمی و کیفی در وضع خوبی به سر نمی‌برد، به نوعی آغاز اولیه سینمای دفاع مقدس بود.
فیلم عبور از میدان مین را می توان موفق‌ترین اثر و آغازگر سینمای دفاع مقدس دانست. این اثر یکی از موفق‌ترین آثار سینمای دفاع مقدس و آغازگر این ژانر سینمایی است که روالی تکنیکی و فنی بسیار خوبی دارد، اما نقص هایی در نپرداختن به فرهنگ جبهه و معنویت هم دارد.
فیلم «رهایی» از رسول صدرعاملی که با داستان رزمنده جوانی آغاز می‌شود که در جبهه به پیوندی می‌اندیشد که در روز نیمه شعبان با همسر خود دارد، نخستین تجربه این فیلم‌ساز در پرداخت به موضوع جنگ تحمیلی در قالب ملودرام جنگی است.
با ورود سینماگران جوان فیلم های معنوی گرای بیشتری متولد شد که از جمله آنها میتوان به فیلمهایی چون «دیار عاشقان» حسن کاربخش، «پیشتازان فتح» ناصر مهدی‌پور و «ما ایستاده‌ایم» اکبر حر، اشاره کرد که آغازگر ساختار ابتدایی سینمای جنگ بوده‌اند.
به گزارش راهیان نور، سینمای دفاع مقدس جاودانگی خود را مدیون فیلم سازانی است که در این دوران نیز یاد و خاطره دفاع مقدس را در ذهن تماشاگران زنده نگه داشته است هر چند بیشتر این فیلم سازان از عرصه دفاع مقدس خداحافظی کرده اما این نکته غیر قابل انکار این است که بخش عمده امیدواری‌ها به احیا سینمای دفاع مقدس، به واسطه تجدید خاطره همین فیلم‌ها است.
اگر به ماندگارترین آثار سینمای دفاع مقدس اشاره کنیم باید از نینوا نخستین فیلم بلند مرحوم رسول ملاقلی پور یاد کرد که این فیلم محصول سال‌هایی است که به درستی باید روحیه وطن‌پرستی و فرهنگ شهادت‌طلبی برجسته می‌شد، پس از آن فیلم عقابب ها به کارگردانی ساموئل خاچیکیان و کانی مانگا به کارگردانی سیف‌الله داد که به نحوه چشمگیری لحنی ستایشگر در مورد قهرمانان و رزمندگان وطن در برابر دشمنان متجاوز و ستمگر دارد، کانی مانگا و عقابها، نخستین فیلم‌های سینمایی بودند که عملیات نیروی هوایی را در هشت سال به تصویر می‌کشیدند و نمونه‌های موفق چنین فیلم هایی هستند.
بر اساس همین گزارش حاکیست «آخرین پرواز» اثر احمدرضا درویش با تکیه بر ماجراهای جاسوسی و گروگان‌گیری که در زمان جنگ باب بوده تلاش میکند، مسئله خود را جهانی کرده و کمتر تصویری از جبهه و خاکریز ارائه می‌دهد.
«مهاجر» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا نخستین فیلمی است که واکنش‌های منطقی شخصیت‌ها را در موقعیت‌های مختلف به تصویر می‌کشد، مهاجر در جشنواره هشتم دفاع مقدس، جایزه اول را کسب کرد، و نزد برخی از منتقدان و تماشاگران نیز مقبول واقع شد.
«از کرخه تا راین»، نیز نخستین فیلم حاتمی‌کیا در دوره پس از پایان جنگ است. فیلمی با محوریت یک قهرمان جانباز، وجهه ملودرام را به درستی پررنگ می کند.
«لیلی با من است» کاری از کمال تبریزی نخستین کمدی ماندگار سینمای دفاع مقدس است و «آژانس شیشه ای» از ابراهیم حاتمی کیا تضادی از قهرمانان با نسل جدید را نشان می‌دهد که این تضاد در «موج مرده» اوج می‌گیرد و در «به نام پدر» به تکامل می‌رسد.
همچنین دوئل از احمدرضا درویش نمونه‌ای پر هزینه است که مصیبت‌هایی را که بر سر مردم منطقه‌ای از کشور آمده را با موضوع جنگ ادغام میکند و در واقع اتفاقات پشت جبهه را به تصویر می کشد.
بازگشت کمدی به میدان جنگ تنها حاشیه و جنجال فیلمی نبود که به یک فرنچایز پرفروش در سینمای بعد از انقلاب منجر شد. مسعود ده نمکی با فیلم اخراجی ها رکورد‌های فروش را شکست و خیلی زود به گفتمان رسمی و فرهنگ عامه راه پیدا کرد، در حالی که با وجود اهمیت متنی و فرامتنی، این مجموعه هیچ‌وقت از جانب عموم منتقدان با واکنش‌های مثبتی روبه‌رو نشد.
حصر، سقوط و فتح شهر خرمشهر یکی از مهمترین رویدادهای دوران دفاع مقدس است که با وجود پتانسیل دراماتیک بی‌نظیر آن، در سینما اثر چندانی از آن دیده نمی‌شود. یکی از معدود تجربیات مرتبط با خرمشهر «روز سوم» ساخته محمدحسن لطیفی است که به شکلی غیرمنتظره برای او سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را نیز به همراه داشت.
در کنار فیلم ها و سریال های دفاع مقدسی، مستندهای تجربی خوبی نیز در این عرصه ساخته و منتشر شد.
ایستاده در غبار کاری متفاوت و کم‌نظیر نه فقط در مقیاس سینمای دفاع مقدس بلکه در مقایسه با کلیت سینمای ایران بود که محمدحسن مهدویان که پیش‌تر با سریال مستند «آخرین روزهای زمستان» نام خود را به‌عنوان یک استعداد میان علاقمندان پیگیر سینما جا انداخته بود، همان تجربه فرمی و روایی را در ابعادی متفاوت به سینما آورد و داستان حاج احمد متوسلیان یکی از مهمترین شخصیت‌های دوران دفاع مقدس را به شکلی غیرمنتظره روایت کرد.
داستان آخرین عملیات جنگی مهم که بعد از قطعنامه به وقوع پیوست و تعداد زیادی از رزمندگان که در مسیر بازگشت به خانه بودند، باز هم به صحنه برمی‌گردند و برای دفاع از خاک شهید می‌شوند، سناریوی فیلم تنگه ابوقریب محصول ۱۳۹۶ ساخته بهرام توکلی است.
این فیلم ها نمونه ای از فیلم های دفاع مقدس بوده که آغازگر روایت های متفاوت از جنگ و نمونه موفق آنها هستند.
انتهای پیام/
